De naam Nederlanden  of Lage Landen stamt uit een tijd dat België en Nederland nog niet  bestonden en dat  ook hun staatsgebieden  nog niet duidelijk waren afgegrensd.  In de middeleeuwen werden volop graafschappen, prinsdommen en hertogdommen opgericht en bestonden de Lage Landen volledig uit kleine souvereine eilandjes.  De bourgondische dynastie bracht hier echter een einde aan.  

Filips de Stoute (1385-1404), Hertog van Bourgondie, huwde met de dochter van de Vlaamse graaf van Malle en kwam zodanig in de Lage Landen binnen.  Hijzelf was de broer van de Koning van Frankrijk.  In Gent heerste al jaren opstand onder de bevolking en door zijn diplomatiek talent kon Filips de Stoute in deze tijd vrede sluiten.  De  greep van de Bourgondiers op de Nederlanden  was begonnen.  Hij probeerde  zijn machtspositie uit de breiden naar de andere vorstendommen.  Zijn macht bleef uitbreiden en hij liet zijn kinderen huwen met de kinderen van de andere vorsten.  

Filips de Goede (1419-1467) was uiteindelijk degene die alle Nederlandse  gewesten verenigde.  Hij was echter een vredelievend persoon en trachte zo weinig mogelijk oorlog te voeren en zichzelf tevreden te houden met zijn Nederlanden.

Na de dood van Karel de Stoute(1467-1477), een impulsief, oorlogzuchtige heerser, kwam zijn 20 jarige dochter Maria van Bourgondie (1477-1482) aan de macht.   Ze huwde met Maximiliaan van Oostenrijk, de zoon van de Duitse keizer.  Maximiliaan was een strenge vorst die de rechten van zijn onderdanen trachte te onderdrukken.  Na de dood van Maria van Bourgondie (1482) kwamen de nederlanden onder het bestuur van de Habsburgers.

Karel V, geboren te Gent in 1500, erfde van de grootouders aan moederskant het Spaanse koningsrijk en van zijn grootvader het Duitse keizerrijk, en werd zo heerser over een enorm gebied. Na in 1515 volwassen verklaart te zijn heerste hij reeds over de Nederlanden, Spanje, de helft van Italie, Oostenrijk en aangrenzende gebieden, Duitsland en ook over Noord en Midden Amerika.

Karel V is net als Karel de Stoute een oorlogzuchtig man en tracht zijn imperium steeds uit te breiden.  Dit lukt hem aardig ondanks dat de oorlog handen vol geld kost en de bevolking, steeds armer wordt.  

Kaart van de Nederlanden in 1543

In 1549 laat Karel V alle Nederlandse vorstendommen de Pragmatieke Sanctie aannemen, hierbij moeteen ze zweren zijn zoon Filips (1555-1598) als vorst aan te nemen na zijn dood. Filips werd koning van Spanje en de Nederlanden.

Onder het bewind van Filips werd de armoeder steeds overheersender wat tot oproer leidde.  Ondertussen was het protestantisme in volle opgang, wat Filips met alle middelen trachte te bestrijden.  Door zijn steeds meer overheersende strijd naar macht ontstonden er eveneens onrust onder de adel en de burgerij.  

Deze opstanden leidden tot een algemene opstand, beter gekend als de 80-jarige oorlog, tegen het bewind van Filips II.  Radicale protestanten slaagden er uiteindelijk in om de Spaanse troepen voorgoed uit de Noordelijke provincies te verdrijven.  Belgie (de zuidelijke Nederlanden) werd echter heroverd door de spanjaarden.  Door de inname van Antwerpen in 1585 bezegelden zij de definitieve scheiding dus Noord en Zuid.  Ten gevolge van de Spaanse bezetting in de Zuidelijke Nederlanden vluchten vele naar de Noordelijke, onafhankelijke Nederlanden.  Er kwam als het ware een volksverhuizing op gang.

In 1598, kort voor zijn dood, verleende Filips II de Zuidelijke Nederlanden een status van semi-onafhankelijk.  De aartshertogen Isabella en Albrecht regeerden het land en kregen van Spanje een grote autonomie.  

In 1621 kwamen de Nederlanden, door het kinderloos blijven van Isabella en Albrecht, weer  rechtstreeks onder de Spaanse troon te staan.  

In 1658 werd uiteindelijk het verdrag van Munster afgesloten waardoor er vrede gesloten werd tussen Spanje en de Noordelijke Nederlanden of de Republiek der Noordelijke Nederlanden zoals deze vanaf nu genoemd werden. 

Kaart der Nederlanden na de vrede van Munster

Spanje dat door oorlog te voeren schulden had bij Frankrijk en de Noordelijke Nederlanden gaf stukken van de Zuidelijke Nederlanden  als terugbetaling.

In 1715 worden de Zuidelijke Nederlanden weer overgedragen aan de Habsburgers en breekt een rustigere periode aan.