Vanwaar de naam Cabus afkomstig is weet niemand met zekerheid.  Toch wil ik hier enkele hypothesen naar voor schuiven.  Verder onderzoek is echter nodig om de juiste oorsprong van de naam Cabus te achterhalen.

 

 

De eerste en meest waarschijnlijke  hypothese is dat de naam Cabus afkomstig zou zijn uit Spanje.  De naam Cabus is terug te vinden in vele andere landen (Spanje, Brazilie, Frankrijk e.a.).  Hierbij werd me reeds de opmerking gemaakt dat dit bijna allemaal landen zijn die ooit door de Spanjaarden bezet of gecoloniseerd zijn geweest.  In ieder geval blijkt uit de volgende tekst dat er reeds Cabussen waren in 1342 en dit te Cambrai, Frankrijk.

Vermits " De Nederlanden" door de spanjaarden bezet zijn geweest is dit zeer goed mogelijk.

Naast de naam Cabus bestaat er ook een (uiterst landelijke) grensovergang tussen spanje en Andorra, die Port de Cabus heet en aangeprezen staat als een mooie natuuromgeving.  Verder zou een kanonnetje bestaan dat de naam Cabus draagt.

Ik wil in elk geval Marc en Ria bedanken voor de brief uit 1944 van Albert Belpaire, die ze me hebben bezorgd waarin deze hypothese min of meer bevestigd word.  Erna Schmith heeft dit aangevuld en er staat me dus nog wat werk om dit verder uit te spitten.

 "Iets dat ik niet wist is dat die fameuze Sjaris Cabus, zoals hij in de familie bekend stond afkomstig is uit een     andere plaats dan Beirendrecht, namelijk Huybergen, thans Holland, maar toen ter tijde deel uitmakend van het land waarover de oostenrijkse keizer regeerde, dus was Sjaris geen Hollander.

            Ik zal trachten nog verder, uwer en mijn voormaten op te sporen, na den oorlog want interesseert mij te weten hoe de Cabussen van Spaanshe afkomsten zijn.  Grootvader vertelde altijd dat die Sjaris, in sommige akten dus Siardus (?) een minvorming was van het spaansche “sẽnor”’s (sẽnors zoon). Zoals U weet zegt men in ’t spaansch: “sẽnor”."

Erna schreef me in een email dat haar grootvader, Emile Cabus haar altijd vertelde dat de familie afkomstig was uit Spanje en dat de naam oorspronkelijk Cabu (zonder s) was.  Volgens hem waren de Cabussen afkomstig van een spaanse soldaat die in de streek is blijven hangen met alle gevolgen vandien.  

Ook werd me al meerdere malen de opmerking gemaakt dat vele Cabussen zwarte, donkere haren hebben, klein van gestalte zijn en een iets of wat zuiderlijk uiterlijk hebben.  

 

Niet alle Cabussen echter zouden van de Spanjaarden afstammen.  Na een contact met een jongeheer uit Brazilie blijkt dat Cabus ook een Arabisch  woord is.  Dankzij Marjolein ben ik te weten komen dat Cabus (uitgesproken als Kaaboes) zoveel betekend als nachtmerrie.  Bij de emigratie vanuit Syrie en Turkije naar Zuid-Amerika is de naam fonetisch opgeschreven.  Meer informatie hieromtrend volgt nog.

 

Een tweede  mogelijke hypothese heb ik op een nederlandse website gevonden.

Ik citeer even: 

"Martinus van den Keijbus (Kalmthout 1776-Huijbergen 1808). Er wordt een verband vermoed  met de naam Kaybus/Kaijbusch/Cabus die in Huijbergen van de 17e eeuw tot ca. 1775 voorkomt; vgl. Joannes Claessen Cabus, schepen van Huijbergen in het begin van de 17e eeuw. Voorouders zouden overigens in die periode als wolhandelaren in Voornzele bij Ieper gevestigd zijn"

Zoals je in de stamboom kan zien heb ik Jan Claessen (joannes Claesz.) teruggevonden en staat één van zijn kinderen opgeschreven als Joanna Janssen van den Keybus.

Ik heb, nadat ik dit document gevonden heb,  ook eventjes verder gezocht op de naam "van de(n) keijbus" en blijkt dat Dhr. Dictus reeds een stamboom gemaakt heeft van deze familie.  Ik heb deze persoon vervolgens gecontacteert  en deze antwoorde me als volgt:

  "Ik heb in mijn kwartierstaat inderdaad van de Keybus maar niet Cabus.

Deze vdK duikt op in Wuustwezel begin 17de E, afkomstig van Vlamertinge/Vormezele nabij Ieper. Zijn familie heeft zich van uit de Kempen waarschijnlijk verspreid naar andere parochies, ook noordwaarts in de toenmalige noordelijke provincies. Daar kan de naam vervormd zijn tot Cabus.

In Wuustwezel geraakt de van de Keybus naam maar moeilijk aanvaard. Aanvankelijk worden ze Claessens, Nicolai, Vlaeminck of Jacobssen genoemd. Het duurt tot het eind der eeuw tot de vdK naam er terug is."

Beide bronnen spreken van voorouders in Voornzele bij Ieper, het is dus zeer goed mogelijk dat Van de(n) Keijbus en Cabus een gemeenschappelijke voorouder hadden. 

Ondertussen heb ik hieromtrend verder contact gehad met Dhr. Harry van Hooydonck, die me het volgende schreef:

"De mogelijke verwantschap tussen Cabus en Van de Keijbus situeert zich op het einde van de zestiende eeuw (1595).
Daar wordt beweerd dat verschillende familieleden, actief in het vlas en linnen, in de Noorderlijke Voorkempen zijn terecht gekomen. Wanneer door het concilie van Trene de parochieregisters in onze streken werden ingevoerd,
werden deze afstammelingen vanaf 1673 in Wuustwezel, met de familienaam Vande Keij(en)bus bedacht. Wanneer de naam Cabus (die qua uitspraak niet ver afligt van 'Kaaibus', zoals het te Wuustwezel wordt uitgesproken) haar
werkelijke vorm heeft gekregen in Huybergen heb ik nog niet uitgezocht.  Anderzijds is er in een akte te
Wuustwezel in begin van de 17de eeuw sprake van een Petrus Claessens te Zandvliet".

Momenteel onderzoekt hij, en zijn heemkundige kring, verdere details hieromtrendt verder.

 

Persoonlijk denk ik dat deze hypothese minder waarschijnlijk is.

 

Natuurlijk is het ook goed mogelijk dat de naam Cabus ontstaan is uit een combinatie van de twee bovenstaande hypothesen.  Vermits de naam Cabus in de vorige eeuwen vooral voorkwam in Noord-Brabant (omstreken Huijbergen, Woensdrecht, Ossendrecht, Breda, Zandvliet, Berendrecht...), waar ook de naam van den Keijbus vaak voorkwam,  is het best mogelijk dat deze naam door een Spanjaard is "ingevoerd" gedurende de Spaanse bezetting der Nederlanden.  Misschien zijn de Claessen, die een gemeenschappelijke voorouder hadden, in de streek wuustwezel naar van de(n) Keijbus geevolueert en heeft een Cabus zijn naam achter de naam Claessen gezet.  Wie weet?

 

 

Vandaag, 18 juni 2003, kreeg ik net weer eens de ingeving om, op mijn vrije namiddag na een exaampje, nog eens even te surfen en informatie over de naam cabus op te zoeken.  Vond ik toch wel de volgende link: Aygline Cabus (geboren rond 1520) blijkt de dochter te zijn van Louis Capus (geboren eind 1400).  Misschien een mogelijke link.  Beiden zijn in elk geval in Frankrijk geboren!

Ook blijkt er in sommige gevallen een correlatie te zijn tussen de naam Cabus en Cabut.  Sommige personen staan geregistreerd als Cabut, maar blijken een ouder of kinderen te hebben die de naam Cabus dragen.  Vandaar dat ik deze lijn toch ook even verder uitspit.

Van mijn broer kreeg ik de volgende verklaringen voor de naam Cabus:

Je weet waarschijnlijk al wel dat CABUS te Lancashire in Engeland is gelegen.
Maar er is ook een stad CABUS in de staat Colorado USA.
Ze moeten niet zeggen dat we niet van de apen afstammen want onze soort noemt CABUS CAPUCINES.

Zoals je al vermeld is er een dorpje dat Port de Cabus heet, maar er is ook een plaatsje genaamd CABUS DE FIGUS en is gelegen in Sardinië.
Dat we om op te eten zijn wisten we ook al maar de kool CABUS blijkt ook nog gegeerd te zijn in Frankrijk.  Deze kool zou een Savooiekool zijn die in Limburg nu nog KABUIS genoemd wordt.